Leczenie onkologiczne, obejmujące chemioterapię, radioterapię, immunoterapię czy leczenie celowane, istotnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego. Skutki uboczne tych terapii bardzo często prowadzą do osłabienia odporności, co zwiększa podatność na infekcje, opóźnia regenerację organizmu oraz pogarsza ogólny stan zdrowia pacjenta.
Chemioterapia niszczy nie tylko komórki nowotworowe, ale również zdrowe komórki szpiku kostnego, które odpowiadają za produkcję białych krwinek, kluczowych dla obrony immunologicznej. Radioterapia oddziałuje miejscowo, ale także może uszkadzać zdrowe tkanki, prowadząc do stanów zapalnych i zmniejszonej odporności. Immunoterapia, mimo że stymuluje układ odpornościowy, może wywoływać reakcje autoimmunologiczne i wymaga precyzyjnego monitorowania. Leczenie celowane natomiast ingeruje w procesy komórkowe, niekiedy zakłócając naturalne mechanizmy obronne organizmu.
W kontekście onkologii budowanie odporności nie oznacza jedynie zapobiegania infekcjom, ale także wspieranie organizmu w adaptacji do leczenia, utrzymaniu sprawności układów fizjologicznych i przyspieszaniu powrotu do równowagi biologicznej. Dlatego też rola wspomagania odporności staje się integralnym elementem kompleksowego podejścia do leczenia nowotworów.
Rola odżywiania i nawodnienia w utrzymaniu odporności
Prawidłowo zbilansowana dieta stanowi fundament wspierania odporności w czasie terapii onkologicznej. Niedobory składników odżywczych, witamin i minerałów, które mogą pojawić się w wyniku utraty apetytu, nudności, biegunek lub zaburzeń wchłaniania, bezpośrednio przekładają się na osłabienie układu immunologicznego.
Dieta pacjenta onkologicznego powinna być bogata w:
-
Białko – niezbędne do odbudowy komórek, gojenia tkanek oraz produkcji przeciwciał (znajduje się w jajach, rybach, chudym mięsie, roślinach strączkowych).
-
Witaminy i minerały – zwłaszcza witamina C, D, E oraz cynk, selen i żelazo, które wspierają procesy odpornościowe i antyoksydacyjne.
-
Kwasy omega-3 i omega-6 – obecne m.in. w rybach morskich, siemieniu lnianym i oleju rzepakowym, łagodzą stany zapalne i wspierają układ odpornościowy.
-
Prebiotyki i probiotyki – korzystnie wpływają na mikrobiotę jelitową, co ma kluczowe znaczenie dla odporności (produkty fermentowane, jogurty naturalne, kiszonki).
Należy także zwrócić uwagę na stałe nawodnienie organizmu, szczególnie w przypadku utraty płynów wskutek terapii. Zaleca się spożywanie lekkostrawnych zup, wody mineralnej, naparów ziołowych (np. z rumianku, mięty, melisy) oraz unikanie napojów z dużą zawartością cukru czy kofeiny.
W przypadku braku możliwości spożywania pełnowartościowych posiłków drogą doustną warto rozważyć konsultację z dietetykiem klinicznym, który może zalecić żywienie medyczne lub suplementację, odpowiednio dopasowaną do potrzeb chorego.
Znaczenie aktywności fizycznej i regeneracji
Wbrew stereotypom, aktywność fizyczna – dostosowana do możliwości pacjenta – ma korzystny wpływ na odporność oraz ogólną kondycję organizmu w trakcie leczenia onkologicznego. Regularny, umiarkowany ruch poprawia krążenie krwi i limfy, wspiera procesy metaboliczne, ogranicza stany zapalne i zwiększa wydolność organizmu.
W badaniach klinicznych wykazano, że osoby chore na nowotwory, które utrzymują aktywność fizyczną, rzadziej cierpią na ciężkie skutki uboczne leczenia, szybciej wracają do sprawności, a ich jakość życia pozostaje wyższa. Szczególnie polecane są:
-
spacery na świeżym powietrzu, nawet kilka razy dziennie po 10–15 minut,
-
ćwiczenia rozciągające i oddechowe, np. joga, pilates, tai-chi,
-
łagodne ćwiczenia wzmacniające, prowadzone pod nadzorem fizjoterapeuty.
Równolegle do aktywności fizycznej ogromne znaczenie ma regeneracja. Sen o odpowiedniej długości i jakości sprzyja regeneracji układu nerwowego i immunologicznego. W czasie snu organizm intensywnie produkuje cytokiny – białka, które odgrywają kluczową rolę w odpowiedzi immunologicznej. Warto zadbać o wieczorny rytuał wyciszający, ograniczenie bodźców świetlnych i cyfrowych, odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu oraz ciszę.
Wsparcie psychiczne, redukcja stresu i holistyczne podejście
Czynnik psychiczny ma fundamentalne znaczenie w budowaniu odporności, zwłaszcza w czasie tak wymagającego doświadczenia jak leczenie nowotworowe. Przewlekły stres osłabia odporność, zwiększa poziom kortyzolu i prowadzi do zaburzenia funkcjonowania osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza), co zaburza homeostazę organizmu.
Zarówno pacjenci, jak i ich bliscy powinni mieć możliwość skorzystania z:
-
wsparcia psychologicznego lub psychoterapeutycznego – rozmowa z profesjonalistą może pomóc w radzeniu sobie z lękiem, depresją, żałobą po zdrowiu,
-
treningów relaksacyjnych – techniki oddechowe, medytacja, wizualizacja, trening autogenny Schultza,
-
grup wsparcia – kontakt z osobami przechodzącymi podobne doświadczenia może pomóc w przepracowaniu emocji oraz zwiększyć poczucie zrozumienia i bezpieczeństwa.
Warto również wspomnieć o rosnącym znaczeniu medycyny integracyjnej, która łączy klasyczne metody leczenia z terapiami wspierającymi. Takie podejście może obejmować m.in. arteterapię, muzykoterapię, aromaterapię, akupunkturę, masaż leczniczy czy ziołolecznictwo (z zachowaniem ostrożności i po konsultacji z lekarzem).
Budowanie odporności to proces złożony, który nie kończy się wraz z zakończeniem terapii onkologicznej. Wymaga dalszego wsparcia, monitorowania i stopniowego powrotu do równowagi psychofizycznej. Holistyczne spojrzenie na pacjenta – uwzględniające ciało, psychikę i środowisko życia – staje się fundamentem skutecznej rekonwalescencji.
Artykuł powstał przy współpracy z https://malgorzata-kraszkiewicz.pl/
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno – edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
Artykuł sponsorowany
